In Zuid-Afrika koos de regering op 23 maart 2020 voor een strenge lockdown, een verandering die elk aspect van het dagelijks leven beïnvloedde, inclusief die met betrekking tot voedselconsumptie en -bereiding. Supermarkten werden gecontroleerd, de meeste informele markten werden gesloten, bepaalde goederen kwamen niet meer beschikbaar en de hygiënemaatregelen werden aangescherpt. Bovendien kwamen gezinsinkomens op het spel te staan, vooral voor degenen die afhankelijk zijn van informele bronnen van inkomsten, zoals gebruikelijk is voor veel Afrikaanse migranten in Zuid-Afrika.
Hoewel de lokale overheid sociale en economische maatregelen heeft genomen om het virus in te dammen, zijn gedwongen migranten vrijgesteld van sociale voorzieningen zoals voedselpakketten, en is het nog steeds onzeker of buitenlanders in aanmerking komen voor het COVID19-vaccin. Daarnaast zijn ze ook het doelwit van nationalistische sentimenten, zoals blijkt uit de online trend #PutSouthAfricaFirst.
In deze complexe context, en in navolging van het doel van Scholarship for Change om zowel de uitdagingen van gedwongen migranten aan te pakken als hun veerkracht te versterken, gebruikt Food for Change academische middelen om de reële zorgen die wordt geuit door gedwongen migranten in tijden van crisis aan te pakken: om voedsel op dagelijkse basis op tafel te krijgen. Met een focus op eten en koken, werden acht vrouwen uit de Democratische Republiek Congo (DRC) en Oeganda in Port Elizabeth aangemoedigd en ondersteund om recepten naar keuze te delen, terwijl ze een vergoeding kregen voor de onkosten. Dit gebeurde in de vorm van drie rondes van receptenuitwisseling waarbij de vrouwen foto's, audio-fragmenten, teksten en spraakmemo's gebruikten om de ingrediënten, kookinstructies en verhalen over hoe ze hun maaltijden delen en genieten met hun familie en vrienden te laten zien.
Het project komt voort uit het idee dat koken verder gaat dan het voorzien in een basisbehoefte aan dagelijkse voeding. Door te kijken hoe voedsel wordt verzameld, bereid en gedeeld, kunnen we zien hoe kennis en praktijk in constante interactie zijn. Koken vereist bijvoorbeeld zowel kennis van de ingrediënten (bijvoorbeeld de voedingswaarden en veilige kookprocessen), maar ook hoe ze creatief kunnen worden gebruikt in de keuken (bijvoorbeeld hoe verschillende temperaturen tot specifieke smaken kunnen leiden). Daarnaast kan voedsel ook relevante inzichten geven over de ervaringen van de vrouwen tijdens de COVID19-pandemie. Bijvoorbeeld hoe bepaalde gerechten hen herinnerden aan hun gemeenschap en hen zo hielpen om met isolement om te gaan. Of hoe het gebrek aan bepaalde ingrediënten werd opgelost door ingrediënten te gebruiken die lokaal voor handen waren.
Food for Change vormt een geëngageerd project en een daad van solidariteit in tijden van crisis. Dit betekent dat ondanks de uitbraak van COVID19, die de persoonlijke betrokkenheid tussen academici en gemeenschappen heeft belemmerd, het project gericht is op het voortzetten van (online) betrokkenheid waarbij de stemmen van deelnemers centraal staan. In de praktijk betekent dit een diepere betrokkenheid bij de vrouwen om vertrouwensrelaties op te bouwen, te luisteren naar hun zorgen en wensen en om elke stap van het project in nauwe samenwerking met hen te ontwikkelen. Vanuit dit perspectief zit de 'verandering' in dit project in het proces van samenwerking, co-creatie en curatie dat verder gaat dan de reële problemen en uitdagingen van gedwongen migranten, en om in plaats daarvan ruimte te bieden voor andere verhalen. In Food for Change presenteren de vrouwen geen getuigenissen die hen opnieuw zouden kunnen traumatiseren, maar leiden ze in plaats daarvan discussies over hoe koken en eten delen een dagelijkse bezigheid is die hun huishoudens tijdens de pandemie ook plezier bezorgt.
Dit project presenteert acht vrouwen (of mamans, zoals ze respectvol worden genoemd in Afrika) als rechtmatige, vindingrijke en veerkrachtige dragers van kennis ten tijde van de COVID19-pandemie. Dit gebeurt onder meer door respect te hebben voor het speelse gebruik van verschillende talen, zoals Lingala en Frans, en voor hun intuïtieve manier van koken, waarbij geen exacte metingen of kooktijden nodig zijn. De recepten zijn divers en veelzijdig, om nog maar te zwijgen van het watertanden! Sommige recepten leggen de nadruk op het versterken van het immuunsysteem met royale hoeveelheden gember en knoflook, zoals de pondu madesu van mama Yoyotte. Andere recepten zijn geliefde traditionele gerechten uit hun thuisland, zoals de fubwa van mama Petroni. Er is ook een kindvriendelijke optie, de (Ghanese stijl) gebakken rijst van mama Caren, evenals traditionele familiegerechten zoals de smakelijke chapati's die worden gedeeld door mama Anitah. Dit zijn allemaal weerspiegelingen van de culinaire kennis van de vrouwen die ze hebben meegenomen uit hun land van herkomst, aangepast aan het landschap van Zuid-Afrika en in dialoog zijn gebracht met andere Afrikaanse keukens uit landen als Ghana en Kameroen.
In nauwe samenwerking met de vrouwen, en met de bedoeling hun culinaire kennis te behouden, werken we momenteel aan een receptenboek om de pandemie door te komen. Via deze website hebben we de eer om de komende weken een voorproefje te geven van dit boek door elke deelnemer voor te stellen, samen met een recept naar keuze.
