In Zuid-Afrika zorgde de strijd tegen de apartheid voor de opkomst van universitaire onderzoeksgroepen die nauw gingen samenwerken met diverse maatschappelijke organisaties en sociale bewegingen.
Vanaf 1994 formuleerden de post-Apartheid regeringen een transformatie agenda voor de academische wereld. Het was een grote uitdaging voor Zuid Afrika om de academische wereld (welke bestond uit instellingen gescheiden op basis van ras) te transformeren naar democratische en inclusieve instellingen waar menselijke waardigheid tegen elke vorm van discriminatie wordt beschermd. De maatschappelijke valorisatie van onderzoek werd als grondbeginsel voor de academische wereld gezien om segregatie en ongelijkheid binnen en buiten de academische stellingen tegen te gaan.
Ondanks progressieve beloften in de academische wereld, blijkt in de praktijk dat de uitvoering van neoliberaal beleid ervoor heeft gezorgd dat de aandacht voor maatschappelijke problemen is verminderd. In dit neoliberale beleid worden economische prikkels voor universiteiten geprioriteerd. Er zijn veel discussies over de commercialisering van het hoger onderwijs en de zichtbare koloniale voetafdruk in onderzoek. In deze onderzoeken zijn gemarginaliseerde gemeenschappen vaak het object van onderzoek en zelden hebben zij de regie over kennisproductie. Door de traditie van historische marginalisering claimen lokale gemeenschappen terecht steeds meer hun rechten. Tegelijkertijd zorgt dit ervoor dat er minder aandacht is voor de uitsluiting van andere groepen in de Zuid Afrikaanse samenleving, zoals in dit geval vluchtelingen. Ondanks het beeld van Zuid-Afrika als “land van kansen” voor vluchtelingen, is de vaak hevige concurrentie om beperkte middelen en geweld gerelateerd aan xenofobie, de dagelijkse realiteit voor velen.
Zwarte en andere gemarginaliseerde gemeenschappen zijn vaak het object van onderzoek en zelden hebben zij de regie over kennisproductie
Door de huidige sociaaleconomische context in Zuid Afrika, wordt er van academische instellingen verwacht dat zij hun verantwoordelijkheid nemen en optreden als beschermers van rechtvaardigheid in een onrechtvaardige samenleving. Dit onderzoek verkent de mogelijkheden en beperkingen van geëngageerd onderzoek naar en met vluchtelingen in Johannesburg en Port Elizabeth. Geëngageerde wetenschap gaat uit van een wederkerige relatie tussen de academische wereld en de samenleving waardoor praktijken van uitsluiting in- en rond universiteiten worden uitgedaagd en waar universiteiten bijdragen aan een samenleving waar inclusie en gelijkheid centraal staan.